Als grensregio hebben wij in toenemende mate te maken met een sterke bevolkingsdaling en in relatie daarmee ook een afnemende vraag naar arbeidskrachten. Zijn er in dit kader ook Europese (beleids)initiatieven waar ik mij voor mogelijke oplossingen bij aan kan sluiten?
Antwoord in het kort
Ja. Met het oog op de gesignaleerde trend van bevolkingsdaling en de geringe aantrekkingskracht van diverse (grens)regio’s zijn er door de Minister voor Wonen en Rijksdienst zeven zogenoemde “Kansenatlassen” opgesteld. Deze atlassen zetten per grensregio de kansen uiteen om de arbeidsmarkt te stimuleren en de bevolkingsdaling tegen te gaan. Het is aan betrokken decentrale overheden zelf om, in samenwerking met bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties, hier in de praktijk invulling aan te geven.
Kansen
Elke kansenatlas brengt in kaart hoe de agglomeratievoordelen in het gebied kunnen toenemen. Er wordt een indicatie gegeven van de initiatieven die er momenteel al zijn op het gebied van grensoverschrijdende samenwerking en welke daarvan kansrijk zijn voor de desbetreffende regio. In de atlas wordt voornamelijk ingegaan op de thema’s van aanpak van migratie, vergrijzing, ontgroening en de dalende beroepsbevolking. Elke atlas geeft de kansen weer voor grensregio’s op drie beleidsgebieden: arbeidsmarkt, woningmarkt en het voorzieningsniveau.
Ontgrenzers
Een ander initiatief vanuit BZK zijn twee zogenaamde ‘ontgrenzers’. Deze ontgrenzers hebben de taak om vraag en aanbod van arbeidskrachten aan beide zijden van de grens bij elkaar te brengen. Zodoende zijn zij in staat om barrières op het gebied van grensoverschrijdende arbeidsmobiliteit te signaleren om vervolgens doelgerichte oplossing te bedenken.
Bevolkingsdaling in de grensregio
Grensregio’s signaleren steeds vaker een bevolkingsdaling of een lager dan gemiddelde aantrekkingskracht van hun woningmarkt. De voornaamste oorzaak hiervoor betreft de agglomeratievoordelen die wonen en werken in het binnenland aantrekkelijker maken. Deze voordelen van ruimtelijke concentratie van mensen en bedrijven gaan vaak gepaard met het aanbod van natuur in de nabije landelijke omgeving. Op deze manier versterken dorpen en steden elkaar wel in het binnenland, maar ondervinden grensregio’s bevolkingsdaling.
Grensbarrières
De grensregio’s hebben juist te maken met grensbarrières waardoor dorpen en steden minder goed kunnen profiteren van de banen en voorzieningen aan de andere kant van de grens. Deze grensbarrières zorgen ervoor dat de inwoners aan de ene kant van de grens veel lastiger gebruik kunnen maken van voorzieningen aan de andere kant van de grens doordat er bijvoorbeeld geen goede ov-aansluiting is of omdat diploma’s niet worden erkend. Regelgeving die een paar kilometer verderop ineens geheel anders is, belemmert het functioneren van de arbeidsmarkt waardoor veel mensen vervolgens naar het binnenland trekken waar zij meer carrièrekansen hebben.
Groei arbeidsmarkt
Het voornaamste is daarom nu dat de grensbarrières zoveel mogelijk verdwijnen zodat er meer carrièrekansen voor werkzoekenden in de grensregio’s vrijkomen waardoor ook de aantrekkingskracht van de regio toeneemt. Daarnaast groeit de arbeidsmarkt op deze manier omdat de vraag (meer banen in de buurt) en het aanbod (meer potentiële werknemers) dan toenemen.
Voortgangsrapportage GROS
Onlangs (februari 2015) publiceerde het ministerie van BZK een voortgangsrapport met betrekking tot grensoverschrijdende samenwerking. Daarin wordt aangegeven dat ook de afgelopen periode er veel aandacht is besteed aan het verbeteren van de grensoverschrijdende arbeidsmarkt. Dit heeft onder andere geleid tot een betere informatievoorziening voor grensarbeiders over gevolgen van werken en wonen over de grens, betere informatie voor met name Duitse werkgevers over de beroepskwalificaties en competenties van Nederlandse werkzoekenden en diploma-erkenning voor academici tussen Vlaanderen en Nederland. Desalniettemin moet er nog steeds veel werk verzet worden om de grensproblematiek te verminderen.
Positieve gevolgen Europese interne markt
Wanneer grensgebieden beter samenwerken en de grens barrières steeds meer vervagen zal dit positieve gevolgen hebben voor de Europese interne markt. Een goed functionerende grensregio zal zorgen voor economische groei en bijdragen aan een toename van werkgelegenheid.
Door
Ann-Marie Kühler, Kenniscentrum Europa decentraal
Meer informatie:
Dossier Gros, Kenniscentrum Europa decentraal
Kamerbief over voortgang GROS, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Beantwoording kamervragen programma bevolkingsdaling, ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Kansenatlassen:
· Atlas van kansen voor de grensregio Achterhoek-Borken
· Atlas van kansen voor Zuidoost-Drenthe en Emsland
· Atlas van kansen voor Noord-Limburg, Viersen en Kleve
· Atlas van kansen voor Midden-Limburg, Viersen, Heinsbergen en Maaseik
· Atlas van kansen voor Zuid-Limburg, Tongeren, Luik en Aken
· Atlas van kansen voor Oost-Groningen en Kreis Leer
· Atlas van Kansen voor de Euregio Scheldemond
Meer weten over dit onderwerp?
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal: