In het kader van het Europese sociaal- en werkgelegenheidsbeleid wordt er veel gebruik gemaakt van de term Open Coördinatiemethode. Ik ben werkzaam op de afdeling sociale zaken van een gemeente en kom de term vaak tegen zoals in de Lissabonstrategie en de EU2020 strategie. Kunt u uitleggen wat deze methode inhoudt?
Antwoord
De EU lidstaten regelen allerlei zaken nog steeds zelf. Wanneer lidstaten toch afspraken willen maken op terreinen waarop de EU geen bevoegdheden heeft, wordt vaak de Open Coördinatiemethode (OCM) gebruikt. De lidstaten spreken dan gezamenlijke doelstellingen af die niet bindend zijn. Er gebeurt dan ook niets wanneer deze doelen niet gehaald worden. Het idee achter de OCM is dat lidstaten niet het slechtst willen presteren en daarom hun best zullen doen de doelstellingen wel te halen. Om elkaar te helpen wisselen de landen informatie en goede ervaringen uit.
Geen bevoegdheden Brussel
Sociaal- en werkgelegenheidsbeleid is een terrein waarop EU lidstaten voor een groot gedeelte geen bevoegdheden aan Brussel hebben overgedragen. Om toch ook op sociaal terrein samen te kunnen werken is de Open Coördinatiemethode ontwikkeld. De OCM is gebaseerd op de Europese Werkgelegenheidsstrategie die sinds 1997 wordt toegepast door de Europese Commissie.
Na de Europese Raad van Lissabon in 2000 is de methode op een groot aantal deelaspecten van het sociaal en werkgelegenheidsbeleid toegepast, met name op sociale bescherming, immigratie en asielvraagstukken, sociale uitsluiting, gezondheidsdiensten, onderwijs, etc.
Kader voor samenwerking
De OCM biedt een kader voor samenwerking tussen de lidstaten met het oog op de verwezenlijking van bepaalde gezamenlijke doelstellingen waarvoor een grotere convergentie tussen hun nationale beleid nodig is. Bij deze intergouvernementele methode worden de lidstaten door andere lidstaten beoordeeld (‘peer pressure’) en is de rol van de Commissie beperkt tot toezicht. Het Europees Parlement en het Hof van Justitie zijn vrijwel niet bij het OCM-proces betrokken.
Basis methode
De methode is voornamelijk gebaseerd op:
– De gezamenlijke vaststelling van de te bereiken doelstellingen (die zijn goedgekeurd door de Raad);
– Gezamenlijk gedefinieerde meetinstrumenten (statistieken, indicatoren, richtsnoeren);
– Benchmarking, m.a.w. vergelijking van de prestaties van de lidstaten en uitwisseling van optimale praktijken (toezicht door de Commissie).
Soft-law
Voor diverse beleidsgebieden omvat de OCM ook zogeheten ‘soft-law’: maatregelen die voor de lidstaten min of meer bindend zijn, maar die nooit de vorm van richtlijnen, verordeningen, beschikkingen of besluiten aannemen. Zo verplichtte de OCM de lidstaten er in het kader van de strategie van Lissabon onder meer toe nationale hervormingsplannen op te stellen en aan de Commissie voor te leggen.
Het jeugdbeleid omvat daarentegen geen in cijfers uitgedrukte doelstellingen; de lidstaten beslissen zelf hoe ze de doelstellingen willen bereiken en er worden ook geen op EU-niveau gecoördineerde nationale actieplannen voor opgesteld.
Doelstellingen Lissabonstrategie
De doelstellingen van de Lissabonstrategie werden uiteindelijk niet gehaald. Volgens veel analisten lag dit onder andere aan de Open Coördinatiemethode. Doordat afspraken niet bindend waren werden er te weinig maatregelen genomen om de doelen van de Lissabonstrategie te halen. In het kader van de EU2020 strategie heeft men er dan ook naar gestreefd meer te werken met bindende afspraken.
Bindende wetgeving
Echter, de Open Coördinatiemethode wordt nog steeds gebruikt. Wel wordt er naar gestreefd deze zoveel mogelijk om te vormen of te combineren met bindende wetgeving. Zo is één van de kerninitiatieven van de EU2020 strategie het realiseren van een ‘Europees platform tegen armoede’.
In dat kader zal de Commissie ‘de open coördinatiemethode voor sociale uitsluiting en sociale bescherming omvormen tot een platform voor coördinatie, beoordeling door vakgenoten en uitwisseling van beproefde methoden, en tot een instrument waarmee publieke en particuliere actoren kunnen worden gemotiveerd om sociale uitsluiting te beperken en concrete stappen te nemen, onder meer door gerichte steun uit de structuurfondsen (met name het ESF)’.
Meer informatie:
Mededeling hernieuwde inzet sociaal Europa, versterking OCM voor sociale bescherming en sociale integratie, Europese Commissie
Resolutie analyse OCM op het gebied van werkgelegenheid en sociale zaken en de toekomstperspectieven, Europees Parlement
Meer weten over dit onderwerp?
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal: