Onze provincie is betrokken bij diverse projecten die financiering ontvangen vanuit Europese fondsen. In enkele projecten zijn ook VK-partners betrokken. Zijn er door de Brexit zaken veranderd en kunnen wij in de toekomst nog met VK-partners financiering vanuit Europese fondsen aanvragen?
Antwoord in het kort
Door de Brexit wordt het VK sinds 31 december 2020 behandeld als een ‘derde land’, een land buiten de EU. Dit betekent dat het VK niet meer op dezelfde wijze deelneemt aan EU-programma’s en fondsen als lidstaten van de EU. De EU en het VK hebben wel een akkoord bereikt over hun toekomstige partnerschap. In deze handels- en samenwerkingsovereenkomst is onder meer afgesproken dat het VK per 1 januari 2021 kan deelnemen aan enkele EU-programma’s gedurende de nieuwe periode waarbinnen het nieuwe Meerjarig Financieel Kader (MFK) van de EU loopt, 2021-2027.
Langetermijnbegroting EU
De financiering van Europese fondsen is vastgelegd in de langetermijnbegroting van de EU, het zogenaamde Meerjarig Financieel Kader (MFK). De toekenningsvoorwaarden en doelstellingen voor Europese fondsen liggen vast in de specifieke verordeningen die betrekking hebben op het betreffende fonds. In de handels- en samenwerkingsovereenkomst is afgesproken dat het VK aan enkele EU-programma’s deel kan nemen. Welke dit zijn is vastgelegd in het concept protocol Programma’s en Activiteiten waaraan het VK deelneemt van de handels- en samenwerkingsovereenkomst.
Protocol Programma’s en Activiteiten waaraan het VK deelneemt
In het concept protocol ‘’Programma’s en Activiteiten waaraan het VK deelneemt’’ staan de voorwaarden en specificaties rondom de deelname van het VK aan EU-programma’s. Het zal naar verwachting worden aangenomen zodra de wetgevingsprocedures van alle nieuwe EU-programma’s voor de periode 2021-2027 zijn afgerond en zal worden vastgesteld door het Gespecialiseerd Comité voor Deelname aan Programma’s van de Unie. In het concept protocol is vastgelegd dat het VK zal blijven deelnemen aan een aantal EU-programma’s, namelijk:
- Horizon Europe;
- het Copernicus satellietsysteem van het Europese ruimtevaartprogramma;
- Euratom;
- International Thermonuclear Experimental Reactor (ITER).
Over andere EU-programma’s zijn geen afspraken gemaakt tussen het VK en de EU. Dat betekent dat het VK alleen aan bovengenoemde programma’s kan deelnemen. Het volledige concept protocol is te lezen in de gezamenlijke verklaring van de EU en het VK betreffende de sluiting van de handels- en samenwerkingsovereenkomst.
Horizon Europe
Het VK blijft na 31 december 2020 deelnemen als geassocieerde staat aan het Horizon Europe programma van de EU. Horizon Europe is het kaderprogramma voor onderzoek en innovatie voor de periode 2021-2027. Zo kan het VK onder andere blijven deelnemen aan werkzaamheden van het Joint Research Centre (JRC). Het VK zal ook kunnen deelnemen aan een Consortium voor een Europese onderzoeksinfrastructuur (ERIC), rekening houdend met deelname aan Horizon Europe en de wettelijke bepalingen van de specifieke ERIC.
Copernicus
Het VK blijft deelnemen aan het Copernicuscomponent van het Europese ruimtevaartprogramma. Het profiteert daarbij van dezelfde Copernicusdiensten en -producten als deelnemende EU-lidstaten. Het VK heeft volledige toegang tot Copernicus voor het beheer van noodsituaties. Over de wijze van activering en gebruik van de Copernicusdiensten moet nog een aparte overeenkomst gesloten worden.
Euratom
Het VK zal als geassocieerd land deelnemen aan alle onderdelen van het Euratom-programma. Er is daarbij bepaald dat organisaties in het VK aan alle aspecten onder dezelfde voorwaarden kunnen deelnemen als organisaties in de EU-lidstaten dat kunnen.
ITER
Het VK zal als volledig lid blijven deelnemen aan de International Thermonuclear Experimental Reactor (ITER) en aan de ontwikkeling van fusie-energie. Zo draagt het VK via het Euratom-programma bij tot de toekomstige wetenschappelijke en technologische samenwerking op het gebied van beheerste kernfusie. Euratom heeft de ITER-overeenkomst getekend en leidt het project.
Uitsluiting fonds Europese Innovatieraad & Erasmus+
Het VK neemt niet deel aan de Europese Innovatieraad (EIC) dat in het kader van Horizon Europe is opgericht. Het EIC-fonds is het financiële instrument dat deel uitmaakt van Horizon Europe en verstrekt investeringen in de vorm van eigen vermogen. Het VK heeft besloten hier niet aan deel te nemen. Daarnaast zal het VK niet deelnemen aan het Erasmus+ programma, ook niet als geassocieerd lid. Alle Erasmusprojecten waar het VK nog aan deelneemt die nog doorlopen van de MFK-periode 2014-2020 zullen worden afgemaakt. Het VK neemt verder niet meer deel aan nieuwe Erasmus+ projecten die vallen onder het MFK voor de periode 2021-2027.
Kan mijn organisatie blijven samenwerken met organisaties in het VK?
Het VK en de EU hebben alleen afspraken gemaakt over deelname van het VK aan bovengenoemde EU-programma’s. Wanneer uw organisatie samenwerkt met een VK-partner in een ander EU-programma (bijvoorbeeld binnen EFRO), dan zal het voor de VK-partner niet meer mogelijk zijn om hier aan deel te nemen.
Brexit Impact Scan voor overheden
Benieuwd wat het nieuwe EU-VK partnerschap voor uw organisatie betekent? Met behulp van de Brexit Impact Scan voor overheden inventariseert u of uw overheidsorganisatie al rekening houdt met de nieuwe afspraken tussen het VK en de EU en de eventuele gevolgen. Kijk voor meer informatie ook op het Brexit-loket.
Meer informatie:
Verordening voor het Meerjarig Financieel Kader 2021-2027, Europese Unie
EU en VK sluiten handels- en samenwerkingsovereenkomst: Wat is er afgesproken?, Kenniscentrum Europa decentraal
Gezamenlijke verklaring betreffende de toepassing van de handels- en samenwerkingsovereenkomst, Europese Commissie