Onze gemeente wil het gemeentelijk havenbedrijf belasten met het uitvoeren van drinkwatervoorziening aan aanmerende schepen. Dit willen we doen door concessieverlening middels een dienst van algemeen economisch belang (DAEB). Is het mogelijk om een dergelijke DAEB in te richten zonder dat er strijdigheid is met de staatssteunregels?
Versie februari 2012
Antwoord
Ja, dat is mogelijk. Daarbij geldt wel een aantal voorwaarden. Ten eerste moet u als gemeente een duidelijk marktfalen vaststellen. Daarnaast dient u te voldoen aan de voorwaarden voor het instellen van het nieuwe regelgevingpakket over DAEB. Op die manier kan drinkwatervoorziening als een DAEB ingericht worden zonder dat de staatssteunregels geschonden worden.
DAEB en drinkwatervoorziening
In het werkdocument van de Europese Commissie over staatssteun en DAEB wordt ingegaan op een DAEB voor drinkwatervoorziening. De Commissie stelt dat watervoorziening vaak de taak is van lokale overheden, die ervoor moeten zorgen dat dit soort diensten in voldoende mate worden aangeboden. Op het niveau van de rechtstreekse dienstverlening aan bedrijven is de omvang van de markt vaak beperkt tot het geografische gebied waarvoor de lokale overheid bevoegd is.
Wel zijn er op het gebied van watervoorziening grote multinationale ondernemingen actief, zowel op het niveau van het uitvoeren van een lokale dienstenconcessie als op aanbepaalde markten met een groter grensoverschrijdend effect.
Richtlijnen en verordeningen
De Commissie stelt dat de sectorale Europese richtlijnen of verordeningen de lidstaten een zekere beoordelingsruimte laten ten aanzien van de voorwaarden waarop diensten voor watervoorziening binnen de interne markt worden toegewezen. Het verrichten van die diensten moet wel voldoen aan de normen uit het EU-milieurecht voor water alsook de aanbestedingsregels. Gedacht kan worden aan de Drinkwaterrichtlijn en Aanbestedingsrichtlijn 2004/17.
Nieuwe staatssteunregels over DAEB
Per 31 januari 2012 is er een nieuw pakket aan regelgeving in werking getreden over DAEB en staatssteun. Het nieuwe DAEB-pakket ziet er als volgt uit:
– Een nieuwe mededeling, die de basisbegrippen uit het staatssteunrecht voor DAEB toelicht;
– Een herzien besluit, waardoor overheden voor een ruimere groep sociale diensten compensaties niet meer aan hoeven te melden;
– Een herziene kaderregeling voor het beoordelen van grote compensatiebedragen voor DAEB’s buiten de sociale dienstverlening.
Daarnaast ligt er op dit moment een nieuw voorstel voor een DAEB de-minimisverordening ter consultatie bij de lidstaten.
Toepassen nieuwe DAEB-regels
De Commissie heeft in de Mededeling over DAEB en staatssteun uit december 2011 vastgesteld dat de markt ontoereikend moet zijn als overgegaan wil worden tot DAEB-financiering. Er moet sprake zijn van publieke marktdiensten die niet voldoende op de relevante geografische markt (kunnen) worden verricht door marktspelers.
Als een gemeente een DAEB inricht, moet deze een marktfalen aantoonbaar maken door middel van een marktanalyse. Soms is dit een zeer omvangrijke exercitie waarbij veel economisch inzicht komt kijken. De Commissie heeft beleidsregels opgesteld die daarbij behulpzaam kunnen zijn als stappenplan voor een juiste afbakening van de relevante markt.
Verdere voorwaarden
Verder gelden de voorwaarden van een gescheiden boekhouding (art. 7 lid 4 Drinkwaterwet), een aanwijzingsbesluit en een juiste vaststelling van de onrendabele kostenposten waarvoor DAEB-financiering verleend worden.
DAEB-vrijstelling
DAEB-acitiviteiten die onder de jaarlijkse (nieuwe) drempel van € 15 miljoen blijven van de DAEB-vrijstelling kunnen door middel van een aanwijzingsbesluit als een DAEB ingericht worden zonder dat er aanbesteed hoeft te worden. De gemeente mag een aanwijzingsbesluit inrichten als concessieovereenkomst, maar ook bijvoorbeeld vormgegeven als subsidiebesluit of afleiden uit geldende regelgeving.
DAEB-kaderregeling
Als voor het uitvoeren van de DAEB jaarlijkse compensaties boven de € 15 miljoen verleend gaan worden dan is de nieuwe Kaderregeling DAEB van toepassing. Op basis van de Kaderregeling moet de financiering aangemeld worden bij de Commissie. Daarnaast gelden zwaardere eisen in de berekening van de compensatie. Deze DAEB hebben in potentie grote invloed op de concurrentie. DAEB-beheerders moeten op basis van de nieuwe kaderregeling nadrukkelijk rekening houden met de aanbestedingsregels, wanneer er sprake is van concessieverlening.
Meer informatie
Concessies, Aanbestedingen
Feuilleton voorstellen nieuwe aanbestedingsrichtlijnen, deel IV over het voorstel voor een nieuwe Concessierichtlijn
Is drinkwatervoorziening voor een gemeentelijk havenbedrijf een DAEB? Praktijkvraag
Meer weten over dit onderwerp?
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal: