Sinds 1 april 2012 is het mogelijk voor EU-burgers om een Europees burgerinitiatief te organiseren. Wat is het Europees burgerinitiatief en hoe kunnen inwoners van Nederland dit opzetten? Zijn er mogelijkheden voor decentrale overheden om inwoners van gemeenten hierin te faciliteren?
Antwoord
Door het Europees burgerinitiatief, ingesteld door het Verdrag van Lissabon, kunnen inwoners van de EU met de steun van één miljoen andere EU-burgers de Europese Commissie oproepen een wetsvoorstel te doen. Decentrale overheden kunnen meer bekendheid geven aan het burgerinitiatief en burgers helpen door hun eigen contacten in andere EU-landen aan te wenden.
Wat is het Europees burgerinitiatief?
Dankzij het Europees burgerinitiatief kunnen één miljoen EU-burgers, van de in totaal vijfhonderd miljoen inwoners die in de EU wonen, uit minstens zeven EU-landen de Commissie vragen een wetsvoorstel te doen over een kwestie waarvoor de EU bevoegd is. Een burgerinitiatief kan betrekking hebben op alle gebieden waarop de Commissie een wetgevingsvoorstel mag doen, bijvoorbeeld:
- milieu;
- landbouw;
- vervoer;
- volksgezondheid;
- etc.
Burgercomité
Om een burgerinitiatief te organiseren, moet een EU-burger een burgercomité oprichten met minstens zeven leden uit minimaal zeven EU-landen. Organisaties mogen zelf geen burgerinitiatief organiseren, maar zij mogen een burgerinitiatief wel steunen of sponsoren, als dat maar volledig transparant gebeurt. Elke EU-burger die oud genoeg is om te stemmen bij de Europese verkiezingen, kan een burgerinitiatief ondertekenen.
Decentrale overheden
Gemeenten hebben meer informatie beschikbaar dan burgers over samenwerkingsmogelijkheden met andere EU-landen. Via bijvoorbeeld stedenverbanden en contacten die gemeenten hebben in verschillende EU-landen kunnen gemeenten hun inwoners ondersteunen in het opzetten van een Europees burgerinitiatief. Organisaties zelf, dus ook gemeenten, mogen geen Europees burgerinitiatief opzetten. Decentrale overheden kunnen wel meer bekendheid geven aan het bestaan van het Europees burgerinitiatief en het stimuleren van burgers om er één op te zetten.
Procedure
Het oprichten van een burgercomité volgt op een beslissing of het Europees burgerinitiatief de beste manier is om mensen voor het idee te winnen. Het initiatief is een oproep aan de Commissie om met een wetsvoorstel te komen, dus het moet gaan over een zaak waarvoor de Commissie bevoegd is. Nadat is besloten dat het burgerinitiatief de beste manier is om een zaak aanhangig te maken bij de EU, kan men het burgerinitiatief laten registreren. De Commissie checkt binnen twee maanden of het onderwerp binnen een terrein valt waar de Commissie verantwoordelijk voor is.
Online inzamelingssysteem
Steunbetuigingen kunnen online verzameld worden. Het systeem moet voldoen aan bepaalde eisen en binnen een maand gecertificeerd worden door de nationale autoriteiten. Het burgercomité heeft maximaal een jaar om het juiste aantal steunbetuigingen te verzamelen. Vervolgens hebben de nationale autoriteiten drie maanden om de steunbetuigingen te certificeren. Hierna kan het initiatief bij de Commissie ingediend worden. Het burgercomité krijgt de kans het voorstel toe te lichten aan de Commissie en het Parlement en krijgt binnen drie maanden een antwoord van de Commissie.
Nationale wetgeving
Met de Uitvoeringswet verordening Europees burgerinitiatief wordt door de Nederlandse regering uitvoering gegeven aan de Europees burgerinitiatief verordening (Verordening (EU) Nr. 2019/788). In de Uitvoeringswet is bepaald dat het registratiesysteem van elk burgerinitiatief in Nederland door het ministerie van BZK wordt gecertificeerd. Omzetting van de Verordening is niet nodig, omdat er directe werking is van Europese verordeningen in alle lidstaten.
Meer informatie:
Europees burgerinitiatief portaal, Europese Commissie
Verordening (EU) Nr. 2019/788, Europees Parlement en de Raad
Officieel register Europees burgerinitiatief, Europese Commissie
Uitvoeringswet verordening Europees burgerinitiatief, Rijksoverheid
Meer weten over dit onderwerp?
Werkt u voor een decentrale overheid of het Rijk en hebt u een vraag over dit onderwerp? Neem dan contact op met de helpdesk van Europa decentraal: