Binnen Europa bestaan soms grote economische, sociale en territoriale verschillen tussen de verschillende regio’s. Het regionaal beleid van de EU heeft als doel om deze verschillen te verkleinen. Hiervoor zijn Europese fondsen en subsidies, die financiering bieden. Gemeenten, provincies en waterschappen kunnen onder voorwaarden aanspraak maken op deze middelen.
In samenwerking met VNG, IPO/HNP en Unie van Waterschappen ontwikkelde Kenniscentrum Europa decentraal de EU-fondsenwijzer, speciaal voor decentrale overheden. Wilt u meer weten over EU-fondsen en subsidies? Zoekt u passende financiering voor uw project? De fondsenwijzer biedt een overzicht van Europese subsidies: van Interreg tot Horizon Europe, van EFRO tot LIFE.
Regionaal beleid
Decentrale overheden kunnen te maken krijgen met beschikbare Europese fondsen op het gebied van regionaal beleid. Die fondsen worden ingezet om het regionale beleid van de EU te sturen en ondersteunen. Via regionaal beleid wil de Europese Commissie de economische, sociale en territoriale samenhang tussen Europese regio’s versterken en grote verschillen op deze vlakken tussen de regio’s verkleinen.
Doelstellingen
Bij regionaal beleid gaat het om investeringsbeleid waarmee de EU streeft naar het:
- stimuleren van investeringen;
- bijdragen aan banen;
- verbeteren van het concurrentievermogen en economische groei;
- verbeteren van de levenskwaliteit en duurzame ontwikkeling.
Het verkleinen van de verschillen tussen regio’s, het solidariteitsprincipe en ondersteuning van de prioriteiten van de EU zijn daarbij belangrijke uitgangspunten.
Samenwerking
De Commissie wil territoriale cohesie bevorderen en samenwerking tussen de regio’s stimuleren. Om deze doelen te realiseren voert de EU onder meer een cohesiebeleid. Dit beleid bevordert het concurrentievermogen en de werkgelegenheid in de Unie. Daarmee levert het een bijdrage aan de verwezenlijking van een slimme, duurzame en inclusieve groei.
Beleidsterreinen
Regionaal beleid bestrijkt tal van beleidsthema’s, bijvoorbeeld:
- milieu en klimaatverandering;
- visserij;
- plattelandsontwikkeling;
- vervoer;
- informatiebeleid;
- onderzoek en innovatie;
- werkgelegenheid;
- toerisme;
- cultuur;
- gezondheid;
- onderwijs.
Europese fondsen
Ter ondersteuning en sturing van het communautaire regionale beleid maakt de Commissie gebruik van fondsen. Deze fondsen bieden financiële ondersteuning voor projecten en initiatieven in Europa. Dit kan gaan via Europese Structuur- en Investeringsfondsen (ESIF) en via andere programma’s. Fondsen zijn soms ook beschikbaar voor decentrale overheden. Ieder fonds stelt hiervoor specifieke voorwaarden. Een overzicht van de actuele Europese fondsen en subsidies vindt u in de EU-fondsenwijzer die Kenniscentrum Europa decentraal heeft ontwikkeld in samenwerking met VNG, HNP/IPO en de Unie van Waterschappen.
Cofinanciering
Over het algemeen financieren Europes fondsen niet 100% van de kosten van een project, maar houden ze een cofinanciering of medefinancieringspercentage aan. Dit wordt uitgedrukt als een percentage van de totale kosten van het programma. Voor de financiering door de EU geldt gewoonlijk een maximumdrempel. Deze drempel wordt voor elk fonds of operationeel programma door de Commissie vastgesteld. Een cofinancieringspercentage van 80% houdt bijvoorbeeld in dat de gemaakte kosten binnen een bepaald project voor maximaal 80% door de Europese subsidie gedekt worden. De overige 20% van de kosten dient de aanvrager uit andere bronnen te bekostigen, bijvoorbeeld private investeringen.
Regels voor staatssteun en aanbesteding
Bij het gebruik van Europese fondsen en subsidies moeten de regels voor staatssteun en aanbestedingen in acht worden genomen.
De geldende regels voor staatssteun zijn niet voor elk fonds dezelfde. Deze zijn afhankelijk van de hoe de financiering van het fonds in kwestie tot stand komt, bijvoorbeeld of de gelden beheerd worden door de EU of door de lidstaten. Meer informatie vindt u in deze praktijkvraag: Vallen subsidies gefinancierd met EU-fondsen onder de staatssteunregels?
Voor aanbestedingen heeft de Europese Commissie in 2018 de aanbestedingsleidraad Overheidsopdrachten – Richtsnoeren voor professionals gepubliceerd. Dit document biedt richtsnoeren aan overheidsfunctionarissen die zich bezighouden met het beheer van Europese fondsen en behandelt alle hoofdfasen van een openbaar aanbestedingsproces: van de voorbereiding en planning tot de uitvoering van de opdracht. De leidraad helpt veelgemaakte fouten te voorkomen en beste praktijken te hanteren bij de uitvoering van procedures voor overheidsopdrachten. Verdere algemene informatie over aanbesteden is te vinden op de onderwerppagina aanbesteden.