Digitale Overheid

Achtergrond

Digitale interne markt

Sinds de voltooiing van de interne markt in 1992, is de gemeenschappelijke markt een ruimte zonder binnengrenzen. Goederen, personen, diensten en kapitaal kunnen er vrij circuleren, overeenkomstig de desbetreffende artikelen in het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie (VWEU). De digitale interne markt is een online markt waar het vrij verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal gewaarborgd is. De Europese Commissie wil dat er naadloos toegang is tot online activiteiten en diensten onder een eerlijke concurrentie.

Op 6 mei 2015 heeft de Commissie een Digitale Interne Markt Strategie aangenomen. Het doel van deze strategie is om de digitale grenzen tussen lidstaten te laten verdwijnen. Zo kunnen er veel nieuwe banen gecreëerd worden en kan aan de economie een boost gegeven worden.

Digital Decade

De digitalisering moet werken voor iedereen. Dat betekent dat mensen op de eerste plaats worden gezet en dat er kansen voor het bedrijfsleven worden gecreëerd. Digitale oplossingen zijn ook nodig om de klimaatverandering tegen te gaan en de groene transitie te realiseren. De Commissie is daarom vastbesloten: 2020-2030 moet het digitale decennium van Europa worden. De EU heeft de ambitie om digitaal soeverein te blijven in een open en onderling verbonden wereld. Daarbij moeten burgers en bedrijven de mogelijkheid krijgen om deel uit te maken van een digitale toekomst die mensgericht, duurzaam en welvarend is. In dat kader presenteerde de Commissie dan ook een visie en strategie voor de digitale transformatie van Europa, de Digital Decade. Om dit te bereiken zijn er vier hoofdpunten gepresenteerd in het Digitaal Kompas:

1. Digitaal vaardige burgers en hooggekwalificeerde digitale professionals;
2. Beveiligde, goed presterende en duurzame digitale infrastructuurvoorzieningen;
3. Digitale transformatie van bedrijven;
4. Digitalisering van overheidsdiensten.

Digitalisering

Omdat de maatschappij steeds meer verandert in een informatie- en netwerksamenleving is het van belang dat er duidelijke regels zijn voor deze digitalisering. Deze regels moeten het makkelijker maken voor burgers en bedrijven om gebruik te maken van digitale overheidsdiensten. Hierbij kan gedacht worden aan de Single Digital Gateway, waarmee EU-burgers en bedrijven makkelijk toegang krijgen tot digitale overheidsdienstverlening in alle EU-lidstaten. Naast gemakkelijker moet de dienstverlening ook veiliger worden. Met eID kunnen burgers en bedrijven veilig en betrouwbaar inloggen bij publieke instanties. Hierdoor kunnen allerlei zaken digitaal geregeld worden.

Toch blijken nog veel mensen moeite te hebben om hun weg op het internet te vinden. Binnen Europa wordt daarom sterk ingezet op de verbetering van digitale vaardigheden. Hoewel hier al zeker verbeteringen te zien zijn blijft er een kloof bestaan tussen de verschillende lidstaten. De Commissie pleit dan ook voor essentiële investeringen, zodat alle burgers, bedrijven en overheidsorganisaties optimaal profijt kunnen hebben van de digitale mogelijkheden. Tegelijkertijd is het ook van belang dat alle digitale ontwikkelingen daadwerkelijk toegankelijk voor iedereen zijn. Om deze reden is de Toegankelijkheidsrichtlijn in het leven geroepen. De Toegankelijkheidsrichtlijn verplicht overheidsinstanties om hun websites en mobiele applicaties op zo’n manier in te richten dat deze te gebruiken zijn door mensen met en zonder handicap.

Hoe meer gebruik er wordt gemaakt van digitale diensten, hoe meer kans op risico’s er is. Ook hier heeft de EU aan gedacht. Met de Algemene Verordening Gegevensbescherming zijn er namelijk strenge regels gesteld voor de verwerking van persoonsgegevens, waardoor deze beter beschermd worden. Door de toename in het dataverkeer en de snel ontwikkelende technologie is er helaas ook meer sprake van cybercriminaliteit. De Commissie is al jaren bezig met het ontwikkelen van een cybersecuritybeleid om burgers, bedrijven en overheden hiertegen te beschermen.

Decentrale relevantie

Ook de dienstverlening van decentrale overheden vindt steeds meer online plaats. De wetgeving en het beleid dat is ontwikkeld voor de digitale overheid biedt kansen om deze dienstverlening makkelijker, toegankelijker en veiliger te maken. Decentrale overheden zijn vaak zelf verantwoordelijk voor de juiste implementatie van de regels. Daarnaast mag van hen worden verwacht dat zij burgers op de hoogte brengen van de regels en hen op weg helpen met de toepassing hiervan. Daarom werken sommige decentrale overheden praktijkvraagstukken uit. Deze vraagstukken kunnen als voorbeeld dienen voor andere decentrale overheden en om aan te tonen hoe zij dit kunnen inzetten binnen hun eigen beleid. Ook KED draagt hier aan bij, door met behulp van praktijkvragen concreet antwoord te geven op vragen van decentrale overheden.

FOCUS op Europa: Special Digitalisering

In december 2022 publiceerde KED het online magazine FOCUS op Europa: Special Digitalisering. Hierin worden verschillende digitale dossiers besproken, zoals de Single Digital Gateway en digital twins, en benoemen we mooie praktijkvoorbeelden.

Podcasts

Er zijn verschillende podcasts die op een toegankelijke manier de Europese wetgeving op het gebied van digitalisering vertalen naar de (decentrale) praktijk:

Podcast Digitaal Europa

De podcast Digitaal Europa, gemaakt door de RijksAcademie voor Digitalisering en Informatisering Overheid, behandelt de Europese aanpak van vijf dossiers binnen de Digitale Overheid: Europese cloudoplossing, digitale soevereiniteit, de AI-act, de Europese (digitale) markt en grondrechten. De podcast is te beluisteren via deze website en Spotify. 

Podcast De toekomst van Waterschap Rivierenland

In de podcast-serie ‘De toekomst van Waterschap Rivierenland’ vertellen medewerkers welke stappen het waterschap Rivierenland heeft genomen op het gebied van digitalisering en de digitale transformatie.

Podcastaflevering over digitalisering van de publieke dienstverlening

Welke uitdagingen zijn er allemaal op het gebied van ICT en gegevensdeling als het gaat om het verbeteren van de publieke dienstverlening? Hoe beoordelen burgers de digitale overheid? In deze aflevering van podcast De Publieke Ruimte worden deze en andere belangrijke inzichten van congresdag van I-Interim Rijk (IIR) besproken.